Sputnik Кыргызстан агенттиги январь айындагы айрым кылмыш иштерге чыккан өкүмдөрдү сунуштайт.

Уурдалган 312 миң доллар

46 жаштагы жаран өзүнүн кылмыштуу тобу менен биргеликте ири суммадагы акчага ээлик кылуу үчүн бир үй-бүлөгө кол салган. Алар борбор калаадагы көп кабаттуу үйлөрдүн биринин алдында токтоп турган жеңил унаанын терезесин талкалап айдап кетип Бишкектин четиндеги айылдардын бирине барган. Ал жакта жашаган ишкер түндө аэропортко автомашинасы менен жолго чыккан соң кылмышкерлер анын жолун тороп токтотуп, ок атуучу курал колдонуп, 312 миң АКШ долларды алып кетишкен. Жыйынтыгында ишкердин аялы башына ок жеп, өзү оор жаракат менен ооруканага түшкөн. Кылмышкерлердин башчысын сот 13 жылга эркинен ажыратып, 200 миң сом айып салды.

Эки миллион айып пул төлөйт

Талас облусунун 36 жаштагы тургуну жайлоодо элдин малын кайтарып жүрүп мылтыгы менен эки аюунун мамалагын атып өлтүргөн. Андан соң аларды союп, терисин сыйрып куржунга салып алып айылга келе жатканда колго түшкөн. Текшерүүчү жана укук коргоо кызматкерлери бир миллион сом айып салган, бирок аны төлөгөн эмес. Эми малчы эки жыл пробациялык мөөнөткө көзөмөлдө болуп, мыйзамсыз аңчылык кылганы үчүн эки миллион сом төлөмөр болду.

Эжесине болушуп соттолгон жигит

Мас болгон жигит жездесинин үйүнө барып, ага кол көтөргөн. Бирок сот отурумунда ал кылганын мойнуна алган эмес. Эркектер ортосунда мушташтан соттолуучунун жездеси көз жумган. Эжесине болушкан чоң муштум жигит беш жылга эркинен ажыратылды.

Көчөдө болгон каргаша

Таанышынын өлүмүнө себепкер болгон 35 жаштагы киши 12,5 жылга кесилди. Дарбазасын тепкилеп кайра-кайра тынчын алган немеге үй ээси чыккан. Экөө уруша кетип, мас киши таанышын эшиктин жанындагы темир менен төшкө уруп жиберген. Жаракат алган эркек үйүнө кирип жыгылып, ак халатчандар келгенче эле көз жумган. Териштирүү маалында буга чейин соттолгон шектүү күнөөсүн мойнуна алып, жеңил жаза берүүсүн өтүнгөн. 

Майыпты 23 жолу бычак менен сайган

26 жаштагы жигит өч алууну көздөп үйүнөн бычак алып чыгып, экинчи топтогу майып таанышын караңгыда бычактап салган. Жабырлануучу оор жаракат алып окуя болгон жерде каза болгон. Аны шектүү 23 жолу бычак менен сайып качып кеткен. Погончондор аны бат эле колго түшүргөн. Тергөөдө соттолуучу маркум болгон бала менен бир жума мурун таанышканын, пикир келишпестиктен улам жек көрүп жүргөнүн айткан. Зөөкүр 15 жыл өмүрүн түрмө артында өткөрөт.

Сүйүктүүсүнөн ажырагысы келбеген "Ромео"

Милиция кызматкерлерине жалган маалымат берген адам буга чейин бир нече жолу сот жоопкерчилигине тартылган. Кылмыш болгон күнү ал 102 номерине чалып, "Манас" эл аралык аэропорту аркылуу Россияга кетүүгө камынган аялдын сумкасында баңгизат бар деп кабарлаган. Погончондор ал маалыматтын негизинде ыкчам-тергөө иштерин жүргүзүп, тыюу салынган заттарды андан тапкан эмес. Иш жүзүндө ал жашы жете элек кызы бар келин милицияга телефон чалган эркектин көңүлдөшү болгондугу аныкталган. Сот отурумунда айыпталуучу жакынынын алыска кетүүсүн каалабай ушул жолго барганын, учурда түгөйлөр ынтымактуу жашап жатканын айткан. Эми ал жети ай камакта болот.

Билими:

Тилчини атасы Тыныстан сегизге чыкканда айылдагы молдодон билим алууга жөнөтөт. Диний мектепте үч жыл арабча тамга тааныган соң Касым Тыныстанов Сазановка айылында башталгыч мектепте окуп баштаган. Бирок болочоктогу илимпоз үчүн айыл жергесиндеги жөнөкөй мектептер берген билим жетишсиз эле. Мындан улам 1914-жылы өз мезгилинин эң алдыңкы окуу жайларынын бири болгон Каракол шаарындагы жергиликтүү орус мектебине кабыл алынат. Бул жерде орус тили, география, арифметика жана тарыхтан сабак алган.

1916-жылы эл менен кошо Тыныстанов да Үркγндүн запкысын тартып, ата-энеси менен Кытайга качкан. Бөтөн жерде жергиликтүү байларга жалданып иштеп, эки жыл жүргөн соң 1918-жылы өз мекенине кайтып келишет. Тыныстанов билим алууну улантууну каалагандыктан Ысык-Көлдүн Тепке айылындагы таякелеринин жанында калат. Бирок бул жердеги окууга ичи чыкпай, Ташкенттеги Агартуу институтунун даярдоо бѳлүмүндө окуган.

Эмгек жолу:

Тыныстановдун илимий ишмердиги жогорку окуу жайда окуп жүргөн кезинде эле башталган. 1920-жылы казак тилинде чыккан "Жаңа Өрис" гезитине бөлүм башчысы болуп дайындалат. Бирок бул кызматта бир жыл турган соң катуу ооруп, кичи мекени Караколго жөнөөгө аргасыз болгон. Кичи мекенинде жөн отурбай драматург катары талантын сынап, Кыргызстандагы алгачкы театр труппасын түзгөн. Дартынан айыккан соң окуусун улантуу үчүн кайрадан Ташкентке сапар алып, ал жерде "Ак-Жол" гезитинде, "Жас Кайрат", "Сана" журналдарында иштеген. Аталган басылмаларда кыргыз тилиндеги материалдарды уюштуруп, алардын басмага берилүүсүнө жооптуу болгон. Ошол эле маалда Түркстан АССРинин Агартуу комиссариатындагы Кыргыз илимий комиссиясынын мүчөлүгүнө кабыл алынып, институтту 1924-жылы бүтүргөн.

Тыныстанов 1925-жылы 24 жашында Кыргыз автономиялуу облусундагы Академиялык борбордун кыргыз бѳлүмүнүн катчылыгына дайындалган. Кийин Кыргыз педагогикалык институтунда мугалим болуп иштеп, студенттерге сабак берип жүрүп 1932-жылы доценттик, 1936-жылы профессорлук наамын алган. Өлкөдөгү мугалимдердин санынын өсүүсүнө анын салымы көп. Тыныстанов азыркы кыргыз орфографиясынын негизги принциптерин иштеп чыгып, окуу китептерин, алгачкы грамматикасын жана тил илими боюнча кыргызча терминологияны түзгөн. Кыргыз тилин алгач араб алфавитине, андан соң латынчага жана акыркы болуп орус тамгаларына ылайыкташтырууга алгачкылардан болуп үндөгөн.

Эмгектери:

Ал — "Окуу китеби", андан соң "Чоңдор үчүн алиппе", "Эне тил", "Социалдык-экономикалык сѳздүк", "Кыргыз тилинин морфологиясы" жана "Кыргыз тилинин синтаксиси" аттуу эмгектердин автору.

Тыныстанов көп өмүрүн мамлекеттик жана илимий иштерге сарптаган. Бирок адабият үчүн да кошкон салымы зор. Ал 1922-жылы "Ала-Тоо" аттуу ыры жарык көргөн. Ошондой эле "Мариям менен көл боюнда" чыгармасы да бар. Анын "Касым ырларынын жыйнагы" 1925-жылы Москвада басылган. Жеке чыгармачылык менен гана чектелип калбай, кыргыз элине таандык оозеки эмгектерди, "Манас" эпосун жыйноого зор көңүл бөлүп, бул жаатта бир нече көлөмдүү илимий макалаларды жазган. Улуу манасчы Саякбай Каралаевдин айтуусундагы "Манас" үчилтигин толук жазып алуунун демилгечиси болгон. Ага кошумча, Тыныстанов тунгуч көркөм котормочу катары да белгилүү. Ал орус жазуучусу Иван Крыловдун тамсилдерин жана Коммунисттик партиянын гимни "Интернационалды" биринчилерден болуп кыргызчага которгон. Ошондой эле орус революциячыл ырларын "Өзгөрүштүн ырлары" деген ат менен которуп, китеп кылып чыгарган.

Касым Тыныстанов жаш кезинде кургак учук менен ооруп, айыккандан кийин ага "эл душманы" деген жалаа жабылат. Буга ошол кездери театрда коюлуп жаткан Тыныстановго таандык "Академиялык кечелер" спектакли негиз болот. 1933-жылдын башында жазуучу Аалы Токомбаев "Кызыл Кыргызстан" гезитине "Академиялык кече тууралуу" жана "Академиялык кеченин тыянагы" деген эки макала жазат. Анда Тыныстановго карата катуу сын айтылып, улутчулдукка, панисламчыл, пантүркчүл идеяларына сугарылган, эски заманды, бай-манаптарды мактаган деген айыптар тагылат. Ошондой эле жаш кезинде "алаш ордочулар" (1917-20-жылдардагы Казакстан менен түндүк Кыргызстандагы саясий кыймыл) менен санаалаш болуп, алардын пикирлерин колдогон деген күнѳѳ да коюлган.

Тыныстанов 1938-жылы 5-ноябрда СССР Жогорку Аскер сотунун жабык жыйынында күнөөлүү деп табылып, атууга чечим чыгарылат. Өкүм эки күндөн кийин, 7-ноябрда, аткарылган.

Үй-бүлөсү

Касым Тыныстанов менен жубайы Турдубүбү эки уул, эки кызды тарбиялашкан. Алар балдарына Теңдик, Эркиндик, кыздарына Бирдик, Кишимжан аттуу ысымдарды берген.

Жубайлардын тун уулу Теңдик туугандарынын эскерүүсүнө караганда, атасын тарткан өткүр, зээндүү бала болгон. Ал Улуу Ата Мекендик согуш башталганда кан майданга аттанып, ал жактан башына ок тийип, жарадар болуп келет. Ага карабай дарыгер болууну самап, медициналык окуу жайга тапшырат. Бирок дарт коё бербей, 1947-жылы энесинин колунда кыйналып жатып каза табат. Агасынын жетпей калган кыялын экинчи уулу Эркиндик орундатат. Ал хирургия бөлүмүн аяктап, бир нече райондук ооруканаларда башкы дарыгер болуп иштеп, медицина илимдеринин кандидаты, доцент наамдарын алган.