Кыргызстан күнүнө Кытайга 60 тонна эт жөнөтө алабы? Министрдин билдирүүсүнө талдоо
(жаңыланган 12:15 15.01.2021)
Жакында айыл чарба министри башка мамлекеттерден мал сатып алып, союп, Кытай, араб өлкөлөрүнө эт экспорттоону сунуштады. Бул мүмкүнбү же жокпу деген суроонун айланасында Sputnik Кыргызстан ой жүгүртүп көрдү.Кыргызстан жылына Кытайга миңдеген тонна эт экспорттойт. Ири сатып алуучулардын арасында бай Эмирлик да бар. Өлкөнүн айыл чарба, тамак-аш өнөр жайы жана мелиорация министри Тилек Токтогазиевдин пландары ушундай.
Sputnik Кыргызстан редакциясы бул дымактуу долбоорду ишке ашырууга болор-болбосун эксперттерден сурап көрүп, ошону менен бирге эле өлкөнүн дарманын да эске салгысы келди.
Кытайга суткасына 40 тонна эт же Кыргызстан аймактын "эт хабына" айланабы?
Жакында айыл чарба министри Токтогазиев ички запаска жана сырьелук базага гана таянбастан, республикабыз айыл чарба өндүрүмдөрүн кайра иштетүү жана сырье боюнча аймактык хабга айлана аларын билдирди. Анын айтымында, ушул тапта Кыргызстанга Казакстан, Россия, Монголия, Украина, Беларусь жана башка мамлекеттерден арзан мал сатып алып, Перс булуңундагы өлкөлөргө эт жөнөтүү жөнүндө сүйлөшүүлөр жүрүүдө. Ошондой эле Кытай Эл Республикасына экспорттоо планы да бар.
©
Sputnik / Асель Сыдыкова
Айыл чарба, тамак-аш өнөр жайы жана мелиорация министри Тилек Токтогазиев
"Алдын ала эсеп боюнча, Бириккен Араб эмирлигине эле аптасына 40 тоннага дейре, ал эми Кытайга өкмөттөр аралык макулдашууга кол койгонубузда күн сайын 60 тоннага чейин эт экспорттоого болот", — деген божомолдорунан бөлүшкөн министр.
Башкача айтканда, министрдин пикиринде, Эмирликке эле жылына 2 миң тоннадан ашуун, ал эми коңшулаш Кытайга дээрлик 22 миң тоннага чейин эт экспорттоого болот.
Кыргызстанда канча бодо мал бар? Өлкө канча эт өндүрөт?
Биринчи кезекте республикадагы малдын башын баалоо керек.
2019-жылдын аягындагы маалыматтар:
- ири мүйүздүү (бодо) мал — 1 миллион 681 миң баш, алардын жарымына жакыны уй;
- чочко — дээрлик 35 миң;
- кой жана эчки — 6 миллион 267 миң;
- жылкы — 523 миң.
Ошол жылга эт өндүрүмү 223 миң тоннаны түзгөн.
Мында кыргызстандыктардын эт керектөө көлөмүн да эске алуу зарыл. Ачыгы, мекемелердин маалыматтарында айырма бар. Улуттук статком 2019-жылы ар бир кыргызстандык ай сайын 1,9 килограмм эт жегенин, бул бир жылда дээрлик 23 килограмм экенин билдирет. Айыл чарба министрлигинин 2017-жылы ар бир кыргызстандык жыл сайын орточо 38 килограмм эт жей турганын маалымдаган, ошол эле жылга Улуттук статкомдун маалыматтары боюнча бул көрсөткүч 20 килограммдан бир аз ашат. Бирок кандай болгон күндө да бул аз, анткени өкмөттүн нормативдери боюнча жылына 61 килограмм эт керектөө абзел.
©
Sputnik / Рамиль Ситдиков
Ири мүйүздүү (бодо) мал — 1 миллион 681 миң баш, алардын жарымына жакыны уй
Бул маалыматтарга карап калькуляторду колго алалы:
6 миллион 456 миң калкы (былтыркы жылдын башына карата маалымат) бар өлкөдө этти керектөө (Улуттук статкомдун жылына 23 кг деген маалыматына жараша) жылына 150 миң тоннаны, ал эми айыл чарба министринин маалыматтары боюнча (38 кг) 245 миң тоннаны түзөт. Демек, бир эсеп боюнча бир нече миң тонна резерв, башка эсептөөдө таңсыктык жаралат.
Эми экспорт жана импорт жаатында жаңыланган маалыматка көңүл буралы. Максатыбыз — өлкөдө канча бодо мал бар экенин, Кыргызстан чет өлкөдөн сатып алууга муктаждыгын же өзүн өзү камсыздай аларын билүү.
170 тоннага жетпеген эт сатылган
Көрсөткүчтөр өтө эле жупуну. Улуттук статкомдун былтыркы жылдын 10 айына карата маалыматтары боюнча, Кыргызстан 170 тоннадан аз эт саткан:
- Бириккен Араб Эмирлиги — 1 тонна уй эти жана 72,4 тонна кой эти;
- Индия — 84 тонна уй эти;
- Кувейт — 0,5 тонна кой эти;
- Өзбекстан — 9,4 тонна кой эти.
Ошондой эле 250 миң тонна колбаса, консерваланган жана даяр эт азыктары экспорттолгон. Кыргызстан малдын миң тоннадан ашуун ичеги-карынын да саткан, бирок министр демилгесинде таза эт тууралуу кеп кылууда.
©
Sputnik / Владимир Астапкович
Улуттук статкомдун былтыркы жылдын 10 айына карата маалыматтары боюнча, Кыргызстан 170 тоннадан аз эт саткан
Ал эми бодо малды экспорттоо боюнча көрсөткүч көбүрөөк:
- Жылкы, эшек жана качырлар — 7,7 миң (негизги сатып алуучулар Казакстан жана Кытай);
- Ири мүйүздүү мал — 10,3 миңден ашуун (негизги сатып алуучулар — Тажикстан жана Өзбекстан);
- Майда жандык — 33,7 миң (негизги сатып алуучулар — Тажикстан жана Өзбекстан);
Мал экспорту дал былтыр эселеп өскөн. Буга Казакстандан Өзбекстан жана Тажикстанга мал экспорттоого тыюу салынышы себеп болгон. Ошондуктан Кыргызстандан мал сатып алууга суроо-талап келип чыккан. Чындыгында кийин Кыргызстан да тыюу салган, себеби эттин баасы өлкө ичинде кескин кымбаттап кеткен.
Сырттан канча сатып алынды?
Эт импорттоо экспорттон жогору. Өлкө 600 тоннадан ашуун чочко этин жана 250 тоннадан ашык уй этин сатып алган. Тыш жактан кой эти алып келинген эмес. Ошондой эле 1,2 миң тонна колбаса, консерваланган жана даяр эт азыктары импорттолгон.
Малдын импорту экспорттон кыйла аз:
- Жылкы, эшек жана качырлар — 604 (Казакстан, Польша жана Россия);
- Ири мүйүздүү мал — 7,3 миң (дээрлик көпчүлүгү Россиядан, ал эми Казакстан, Беларусь жана Австриядан бир аз алып келинген);
- Майда жандык — 17 баш (Россия).
Ошону менен бирге эле сырттан малдын бир бөлүгү асыл тукум, башкача айтканда, тукум алуу үчүн алып келинерин эске сала кетели.
Кытай жана араб өлкөлөрүнө ортомчулардын кереги жок
Импортчу жана экспортчулардын "Кыргызлэнд" ассоциациясынын башчысы Ленара Ниязбекова министрдин билдирүүсүн шашылыш демилге деп эсептейт, себеби бул долбоор канчалык реалдуу жана кирешелүү деген маселе жаралат. Эсептер жаатында аткарылчу иш арбын.
©
Sputnik / Табылды Кадырбеков
Импортчу жана экспортчулардын "Кыргызлэнд" ассоциациясынын башчысы Ленара Ниязбекова
"Эгер Кытай жана Перс булуңундагы өлкөлөр Беларусь же башка жогоруда саналган өлкөлөрдөн эт сатып алгысы келсе, түз, Кыргызстандын ортомчулугусуз эле сатып алышмак. Ошондой эле Кытай менен араб өлкөлөрү Кыргызстандын өзүнөн, бул жакта багылган малдын этин сатып алууга кызыкдар. Бирок алардын кызыгуусу азыр сатып алууга даяр экендигин туюндурбайт. Маселен, Кытай менен алардын рыногуна эт чыгаруу жөнүндө келишим али түзүлө элек", — деди ал.
Ниязбекова Токтогазиевдин бул билдирүүсү көбүрөөк "хайп" жасоого окшошуп турарын айтат. "Бул жөн гана көңүл бурдуруу, иштеп жатышканын көрсөтүү", — деген баа берет ал.
Ассоциация башчысы Айыл чарба министрлиги мал чарбачылыгын өнүктүрүүгө көбүрөөк көңүл буруп, бул багытта ишти системалаштыруусу зарыл деп эсептейт. Мисалы, өлкөдө бир катар колбаса өндүрүшчүлөрү жергиликтүү малды кымбат деп сырттан сырье сатып алышарын кошумчалады.
Дурус демилге
Экономика министринин кеңешчиси Нургүл Акимова Кытай жана Перс булуңундагы өлкөлөр эттин ири көлөмүн сурашканын, колубуздагы көлөм аларга туура келбей турганын айтат. Кыргызстанда кайра иштетүүчү ишканалар жетиштүүбү деген да маселе бар. Анан да Кыргызстан деңизге чыга албайт, ал эми мындан логистика, анын ичинде ташуу жана сактоо чыгымдары көз каранды.
©
Sputnik / Табылды Кадырбеков
Экономика министринин кеңешчиси Нургүл Акимова
"Деңизге чыга алган өлкөлөр логистика наркынын 7-12 пайызын чыгымдайт, ал эми Кыргызстанда бул чыгым 25 пайызга көтөрүлөт. Өлкөбүз тоолуу, башкача айтканда, деңиз жолу бар өлкөлөргө караганда биздин өндүрүмдөр кымбатыраак", — деди министрдин кеңешчиси.
Бирок бул маселени сапаттын эсебинен чечүүгө болот, ошондуктан биздеги эт сатып алуучу өлкөлөрдүн коопсуздук стандарттарына шайкеш келүүгө тийиш.
"Көбүрөөк экспорттоо жана кошумча наркын бизде калтыруу демилгесинин өзү жакшы. Бул калктын турмуш шартын жогорулатат. Эгер азыр жаралып жаткан маселелерге оң жооп табылса, анда долбоор ишке ашырылат", — деп белгиледи ал.
Казакстандан мал сатып ала алабызбы?
Эске салсак, былтыр Казакстан Өзбекстан жана Тажикстанга мал сатууга тыюу салган, ошондуктан Кыргызстандан мал сатып алууга суроо-талап жаралган. Бул жаатта серепчилердин пикирлери ар кыл.
Импортчу жана экспортчулардын "Кыргызлэнд" ассоциациясынын башчысы Ленара Ниязбекова Казакстандан мал сатып алууга анча ынана бербейт.
©
Sputnik / Табылды Кадырбеков
Импортчу жана экспортчулардын "Кыргызлэнд" ассоциациясынын башчысы Ленара Ниязбекова
"Кыргызстандан мал сатууга тыюу салынганына карабастан, иш жүзүндө Казакстанга мал аткезчилик жол менен кетип жатат. Казакстандын калкы бизге караганда үч эсе көп, алардын өзүндө эт тартыш. Ошондуктан Кыргызстандан мал сатып алышууда", — деди ал.
Экономика министринин кеңешчиси Нургүл Акимова бул мүмкүн экенин боолголойт.
©
Sputnik / Табылды Кадырбеков
Экономика министринин кеңешчиси Нургүл Акимова
"Эл аралык соодада "камсыздандырылган келишимдер" деген түшүнүк бар. Базар деңгээлинен сапаттуураак, цивилизациялуу баскычка чыгуу абзел. Эмнеге биз товардык-сырьелук базаны баштообуз керек? Анткени ал жакта камсыздоо механизмдери, тандоо жана бааны индекстөө бар", — деди Акимова.
Кеңешчинин айтымында, эгер Айыл чарба министрлигинин башчысы өзү бул ишти колго алган болсо, анда баа, мөөнөт жана көлөмү боюнча кепилдиктерди алууга тырышууга тийиш.
"Ошондо бул маселеде саясат жана чайкоочулук болбойт, андайга жол берилбейт. Келишим бузулса, сотко берип, чоң айып салууга болот. Мындай учурда тараптардын жоопкерчилиги жаралат", — деп белгиледи ал.
Бул Казакстандан Өзбекстан менен Тажикстанга мал сатууга тыюу салынгандай жагдайлардын алдын алууга мүмкүндүк берет.
Стратегиялык кадам: Россия АКШ облигацияларына миллиард салды
(жаңыланган 22:32 25.02.2021)
Соңку жылдары Москва бул баалуу кагаздардан пландуу түрдө арылып келгени менен РФ Борбордук банкы өткөн жылдын декабрында Кошмо Штаттардын мамлекеттик карызына салымын дароо миллиард долларга жогорулатты.Эмне үчүн дал азыркы убакта ушундай кадамга барышты? Ушул тема тегерегинде Наталья Дембинская ой учугун чубаган.
Баалуу кагаздар баяны
АКШ Каржы министрлигинин маалыматына таянсак, дал ушул тапта Россиянын 6,011 миллиарддык америкалык мамлекеттик облигациялары бар. Алардын ичинен 1,2 миллиарддык облигация – узак мөөнөттүү, ал эми 4,8 миллиарды — кыска мөөнөттүү баалуу кагазга салынган. Декабрда анын запасы миллиард долларга толукталган.
Бул кагаздарды сатуу менен АКШ өкмөтү бюджеттин таңсыктыгын жана башка чыгымдарын жабат. Америкалык мамлекеттик карыз дээрлик 28 триллионго чыккан.
2010-2013-жылдары россиялык салымдын көлөмү 170 миллиарддан ашкан. Москва ири трежерис ээлеринин катарына кирет. Бирок 2014-жылдын апрелинде Вашингтон санкция киргизген соң, аталган мамлекет облигациялардан кутула баштаган.
2018-жылы РФ Борбордук банкы АКШнын казыналык милдеттенмелер топтомун дароо эки эсе кыскартуу менен ири сатыкты уюштурган. Эл аралык резервдердеги америкалык баалуу кагаздардын үлүшү болушунча азайган. Аларга салынган каражатты РФ башкы банкы алтын, евро жана юанга жумшаган.
Диверсификация
Америкалык мамлекеттик карыз АКШнын Каржы министрлиги тарабынан чыгарылган баалуу кагаз болуп саналат. Вексель жана мамлекеттик облигацияларды жеке жана юридикалык тараптар, штат жана мамлекеттердин бийлиги сатып алышат.
Бул кагаздардан түшкөн киреше анчалык жогору эмес, эки жарым – үч пайыздын тегерегинде. Бирок европалык жана япониялык карыздар боюнча киреше дээрлик жок же терс пайдага ээ. Анткен менен кеп башкада: Кошмо Штаттардын мамлекеттик облигациялары дүйнөдөгү эң ынанымдуу жана акчага тез айланчу инструменттердин бири болуп саналат. Аларды сатып алуу жана сатуу жеңил.
"Убактылуу бош (ашыкча болуп) турган каражаттарды АКШнын мамлекеттик карызына салуу пайдалуу. Жылдык эки-үч пайыз – миллиарддар сөз болуп турганда кыйла көлөмдүү акча. Ушул учурда саясат экономикалык чечимдерге таасир этпөөгө тийиш", — дейт РФ Мамлекеттик думасынын каржылык рынок комитетинин мүчөсү Дмитрий Скриванов.
Ошентип, трежеристин көлөмүн көбөйтүү менен Москва рыноктон орун алышын белгилегендей болду. Бул эл аралык резервдерди диверсификациялоо үчүн керек. Азыр Россиянын 590 миллиард доллары бар, анын ичинен алты миллиарды түздөн-түз АКШнын мамлекеттик карызына салынган. Талдоочулар муну Москва жалпы дүйнөлүк тенденциялар менен кадамдаш экендигин түшүндүрөт. Долларга суроо-талап өсүп келет, анткени бул валюта өзгөрүлмөлүүлүккө жана инфляцияга анча дуушар болбойт.
"Миллиард доллар — кыйла ири сумма, муну активдердин кыйла чектелген тобуна салууга болот. Алтынга суроо-талап өтө жогору, евро менен юанда ансыз деле резервдин үлүшү чоң.
Америкалык мамлекеттик карызга салым салуу — бул диверсификациялоо элементи", — деп тактайт Өнөр жайчылар жана ишкерлердин орус-азиялык союзунун президенти Виталий Манкевич.
Кытай варианты
Былтыр декабрдын аягында Кошмо Штаттардын мамлекеттик баалуу кагаздарынын ири көлөмдөгү ээси Япония болгон (1,2 триллион доллар). Андан мурда бул багытта Кытай биринчи орунда эле, азыр Пекин 1,06 триллион доллар менен экинчи сапка түшкөн. Үчтүктү 428,9 миллиард доллар менен Улуу Британия жыйынтыктайт.
Соода согушунун айынан кытайлыктар 200 миллиарддан ашуун көлөмгө кыскартуу менен бул баалуу кагаздардан пландуу түрдө арылып келген. Анткен менен Пекиндин колундагы эбегейсиз америкалык карыз — Вашингтонго кысым көрсөтүүнүн күчтүү рычагы.
Уланып келе жаткан жаңжал кокус АКШнын экинчи ири чет элдик кредитору трежеристи масштабдуу сатууну уюштурушу ыктымал деген чочулоолорду күчөтөт. Андай көрүнүштүн кесепети оңдурбайт. Биринчиден, кыска убакытта 100-200 миллиарддык облигацияларды сатуу алардын баасын түшүрөрү турулуу иш.
Натыйжада Кытайдын өзүнүн тышкы актив жана резервдеринин наркы арзандаган трежеристи сатуудан түшкөн пайда сымал эле бир топ төмөндөйт. Ал аз келгенсип доллардын куну түшөт, ал эми Пекинге андай жагдайдын зарылдыгы жок. Америкалык валютанын чабалдашы кытай экспортун кымбаттатат.
Алтын кору
Бир нече жылдан бери россиялык Борбордук банк доллардан кутулуп, алтынга басым жасап келет. 2020-жылы резервдердеги баалуу металлдардын үлүшү алгач ирет америкалык валюталардын көлөмүнөн ашкан, ал эми февралда монетардык алтын кору 136,7 миллиардга жеткен.
РФтин алтын кору жыл ичинде дээрлик 28 тоннага өстү. Универсалдуу акчалай эквивалент деп эсептелген баалуу металл пайыздык киреше алып келүүчү активдерден да пайдалуулугу артып, санкциялык тобокелдиктердин бардык түрүнөн сактап келет.
Bloomberg белгилегендей, Россия дүйнөгө экономикасы үлкөн жана алтын валюталык резервдери көп өлкө доллардык активден арылып, андан кылы кыйшайып да койбосун көрсөттү.
Кыргызстандагы электрондук капчыктар. Колдонуу шарттары
(жаңыланган 17:41 20.02.2021)
Акыркы жылдары Кыргызстанда электрондук капчыктар бир топ популярдуу болуп, жарандар көп пайдалана баштады.Sputnik Кыргызстан редакциясы өлкөдө иштеген электрондук капчыктарга кантип катталса болорун жана кандай мүмкүнчүлүктөр бар экенин билип көрдү.
Улуттук банктан түшүндүрүшкөндөй, КР мыйзамдарында эл арасында кеңири колдонулуп калган "мобилдик капчык" деген түшүнүк жок. Анын ордуна "электрондук капчык" сөз айкашы пайдаланылат. Электрондук капчык — бул электрондук акча сакталып жана кимге тиешелүү экенин далилдеп турчу программалык камсыздоо.
2020-жылдын аягында өлкөдө 12 электрондук капчык бар болчу. Алар: "Элсом", Umai, "Компаньон", "Илбирс", Balance, Megapay, "О! Деньги", "Аманат", Mbank Online", Namba One, "Алтын" жана "Мобильник деньги".
Былтыркы жылдын экинчи кварталынан тарта акыркы экөөнүн иши чектелип калган. Тагыраагы, алардан акча алууга гана болот. Мындан тышкары, "Аманат" капчыгын жеке тараптар колдоно албасы белгилүү болду.
Колдонуу шарттары
Төмөндө биз негизги маалыматтарды гана бердик. Ар биринин өзгөчөлүктөрү бар, бирок тексттин көлөмү өтө чоң болуп калбашы үчүн алардын бардыгын кошо алган жокпуз. Бирок ар бир капчыкты жазып жатканда расмий сайтына шилтемелер көрсөтүлгөн. Аларга кирип, шарттары менен толук таанышып алса болот.
Баса, катталуунун эки жолу бар — онлайн жана кеңсеге барып толук идентификациядан өтүү. Онлайн-каттоодон гана өткөн капчыктарда транзакциянын көлөмү боюнча чектөөлөр бар.
"Элсом" капчыгы
Толук шарттары: https://elsom.kg/
- долбоордун ээси — KICB банкы.
- толуктоо акысы — акысыз (KICB банкында эсебиңиз болсо). Башка учурда 2 сомдон 3 пайызга чейин;
- акча алуу — акысыздан баштап (KICB картасына же эсебине которгондо) 0,3-1 пайызга чейин (аз дегенде 5-10 сом);
- башка банк жана капчыктарга акча которуу — "Элсом" капчыктарынын ортосунда 2 сомдон, "Компаньон" капчыгына — 1,5 пайыз;
- транзакциянын суммасы — миң сомдон 800 миң сомго чейин;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык жана банктык төлөөлөр акысыз. Башкалары (мамлекеттик электрондук кызматтар дагы бар) 60 сомго чейин;
- насыя алуу мүмкүнчүлүгү — айына 500 сомдон 15 миң сомго чейин (жылдык чени 30 пайыз жана насыя берилип жатканда сумманын 5 пайызы алынат);
- калдык акчага пайыз төлөө — жылына 5-10 пайыз (200 сомдон жогору).
Umai капчыгы
Кеңири шарттары: www.umai.kg
- долбоордун ээси —"Компаньон" банкы;
- толуктоо акысы — 15 сомго чейин;
- акча алуу — операция эки этап менен өтөт. Алгач "Элкарт" картасына өткөрүү (комиссия 0,7 пайыз). Андан соң картадан чыгаруу (комиссиясы сиздин банктын тарифинен көз каранды);
- башка банк жана капчыктарга акча которуу — "Элсомго" 0,7 пайыз, Balance, Megapay, "О! Деньги" сыяктуу башка капчыктарга комиссиясыз;
- транзакциянын суммасы — айына 150 миң сомго чейин;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык кызматтар акысыз;
Mbank Online
Кеңири шарттары: https://www.cbk.kg/mobile-banking
- долбоордун ээси — "Кыргызстан коммерциялык банкы";
- толуктоо акысы — акысыз (анын ичинде Pay24, Quick Pay, Umai, "Оңой" аркылуу дагы). Башка терминалдарда, банк тиркемелеринде жана электрондук капчыктарда 2 пайызга чейин;
- акча алуу — банктын тарифтерине ылайык, учурда 0-1 пайыз;
- башка банк жана капчыктарга акча которуу — "Элкарт Мобайл" — 1 пайыз, "Компаньон", Optima 24, "О!", — 1,5 пайыз, Balance жана Megapay — 2,5 пайыз.
- транзакция суммасы — күнүнө 500 миң сомго чейин;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык кызматтарды төлөө акысыз. Калгандары 1 сомдон тарта бир пайызга чейин;
- Каттоодон өтүү үчүн бул банктын картасы керек. Ээсинин айтымында, бул долбоор электрондук капчык эмес, мобилдик банкинг болуп эсептелет.
Balance капчыгы
Кеңири шарттары: https://balance.kg/
- долбоордун ээси — "Скай Мобайл" ЖЧКсы ("Билайн") жана "Дос-Кредобанк";
- толуктоо акысы — "Дос-Кредобанк", Umai терминалдарынан, "Билайн" компаниясынын офисинен акысыз. Pay24 терминалынан — 2,5 пайыз;
- акча алуу — "Beeline Элкарт" картасына которуу керек (1 пайыз), башка банктардын "Элкарт" картасы (1,5 пайыз). Ошондой эле акча алуу үчүн комиссия сиздин картанын тарифинен көз каранды;
- башка банк жана капчыктарга акча которуу — Megapay, Umai комиссиясыз, "О! Деньги " жана "Элсом" — 2 пайыз;
- Насая алуу мүмкүнчүлүгү — 30 миң сомго чейин;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык кызматтар акысыз. Башкалары 5-10 сом же 1 пайыз;
- Катталуу үчүн "Элкарт" картасы керек.
Megapay капчыгы
Кеңири шарттары: https://www.megacom.kg/megapay/ru.html
- долбоордун ээси — "Альфа Телеком" ЖАКсы (MegaCom) жана "Дос-Кредобанк";
- толуктоо акысы — банк терминалдары жана "Билайн" компаниясынын кеңселеринде акысыз;
- акча алуу — "Дос-Кредобанктын" кассасы аркылуу үч пайыз, "Элкарт" картасы (которуу комиссиясы 1 пайыз) жана кийинки акча чыгаруулар сиздин картаңыздын тарифинен көз каранды;
- башка банк жана капчыктарга акча которуу — Megapay, Balance капчыктарына акысыз. "Элсомго" 3,5 пайыз;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык кызматтарга акысыз, калганы ар кандай баада;
- транзакциянын суммасы — бир жолкусу 15 миң сомдон жогору эмес, айына 300 миң сом.
"О! Деньги" капчыгы
Кеңири шарттары: https://www.dengi.kg/
- долбоордун ээси — "Дос-Кредобанк" жана "Нур-Телеком" ЖЧКсы ("О!");
- толуктоо акысы — O!Store дүкөндөрүнөн балансты толуктоо акысыз. Ал эми компаниянын терминалдары аркылуу 3 сом комиссия төлөйсүз. Башка терминалдар аркылуу болсо, ошол банктын көрсөткөн ченемдери боюнча акы төлөгө туура келет;
- акча алуу — банк эсебине жана карталарга которуу менен чыгарып алса болот. Банк аркылуу дароо капчыктан алам десеңиз миң сомдон жогорку сумманы алуу керек. Анда 2,5 пайыз төлөйсүз. "Элкарт" картасына 1 пайыз, башка карталарга 1,5 пайыз;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык кызматтарды төлөө акысыз. Жол эрежесин бузгандар айып пул төлөө үчүн 20 сом кошуп беришет;
- транзакциянын суммасы — кеңседе идентификациядан өткөн капчыктардан бир ай ичинде 200 миң сом;
- насыя алуу мүмкүнчүлүгү — айына 500 сомдон 5000 сомго чейин 10 пайыздык чен менен берилет.
"Компаньон" капчыгы
Кеңири шарттары: https://www.kompanion.kg/ru/retail/wallet_kompanion
- долбоордун ээси —"Компаньон" банкы.
- толуктоо акысы — акысыз ("Компаньон" банкынын терминалдары, кассалары, филиалдары аркылуу). Башка банктардын терминалдары аркылуу 1-2 пайызга чейин;
- акча алуу акысы — банктын өзүнүн банкомат жана терминалдарынан 0 - 0,4 пайыз. "Компаньон" банкынын кассалары аркылуу 0,5 пайыз. Агенттер аркылуу 30 сом. Башка банктардын банкоматтарынан алсаңыз, ошол банктын шарттарына жараша төлөйсүз;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык кызматтар, интернет, уюлдук байланыш жана соода борборлорунан соода кылуу акысыз. Башка кызматтарга 5 сомдон башталат;
- башка банк жана капчыктарга акча которуу — "Компаньон" капчыктарынын ортосундагы которуу 500 сомго чейин акысыз. Андан жогору болсо суммасына жараша 2 сомдон 90 сомго чейин. "Компаньон" банкындагы эсептерге которуулар дагы акысыз. Кайсы банктыкы экенине карабай "Элкарт" картасына каражат которуу 0,5 пайыз;
- транзакциянын суммасы — кеңседен идентификациядан өткөн капчыктардан айына 6 миллион сомго чейин (бир жолку транзация 200 миң сомго чейин) акча которууларды аткарса болот;
- насыя алуу мүмкүнчүлүгү — 30, 45 же 60 күнгө 1 миң сомдон 15 миң сомго чейин 8 пайыздык (суммадан) чен менен кредит алса болот;
Namba One капчыгы
Кеңири шарттары: https://nambaone.app/
- Долбоордун ээси — "Региональные Платежные Системы" ЖЧКсы жана "Кыргызстан коммерциялык банкы" өнөктөш банк;
- толуктоо акысы — 1-2 пайыз.
- акча алуу акысы — башка электрондук капчыктар, карталар аркылуу өткөрүп же "Кыргызстан коммерциялык банкы" аркылуу накталай акча алса болот. Акысы 1-2 пайыз;
- кызматтарды төлөө акысы — коммуналдык жана мамлекеттик кызматтар акысыз. Коммерциялык кызматтар 5 сомдон башталат.
- башка банк жана капчыктарга акча которуу — орто эсеп менен 1 пайыз.
- бир күндүк транзакциянын суммасы — бир капчыкта эң көп дегенде 1 миллион сом кармоого болот. Бул сумманын ичинде транзакциялар боюнча чектөө жок.
"Илбирс" капчыгы
"Бакай банкына" тиешелүү "Илбирс" электрондук капчыгы учурда иштеген жок.
Электрондук капчыктар коопсузбу?
Улуттук банктан билдиришкендей, "Кыргыз Республикасынын төлөм системасы жөнүндө" мыйзамына ылайык, электрондук капчыктар банктар менен өнөктөш болуп, алар аркылуу гана иштей алат.
"Ал эми өлкөдө жарандардын каражатын сактоо боюнча коопсуз звено катары банк системасы эсептелет. Андыктан банк кайсы өнөктөш менен иштегенине карабай электрондук акчалар үчүн толугу менен жооп берет", — деп айтылат билдирүүдө.
Финансылык тескөөчү орган электрондук капчыкты пайдалануудан мурда анын коопсуздук шарттарын жакшылап карап көрүүнү сунуштайт. Мындан тышкары, каражатты пайдалануудагы чектөөлөргө көңүл бурулушу керек.
©
Sputnik / Табылды Кадырбеков
Ошол эле учурда Улуттук банк сөз болуп жаткан капчыктарды пайдалануу же пайдаланбоону ар бир адам өзү чечиши керектигин кошумчалады.
Кыргызстандагы эң кымбат 10 университеттин тизмеси жана баалары
(жаңыланган 13:20 01.03.2021)
Билим берүү жана илим министрлиги Кыргызстандагы окуу акысы эң кымбат 10 жогорку окуу жайдын тизмесин жарыялады. Арасында акысы 50 миң сомдон жарым миллионго чейин чапчыгандары бар.
Кыргызстандагы эң кымбат университет болуп АУЦА эсептелет. Билим берүү министрлигинин маалыматына караганда, жылына орто эсеп менен студент 482 400 сом төлөйт.
Экинчи сапта Медицинанын эл аралык жогорку мектеби. Бул жерде жалаң гана чет элдиктер билим алышат. Студент жылына 210 000 сом төлөйт.
Салымбеков атындагы университетте бир жылдык окуу акысы жергиликтүү студенттер үчүн 75 миң, чет элдиктерге 165 миң сомго жетет.
Эл аралык медицина университетинин окуу акысы жеткиликтүүрөөк. Анда кыргызстандыктар жылына 93 миң, чет элдиктер 151 миң сом төлөшөт.
Кымбаттыгы боюнча алдыңкы беш сапка кирген окуу жайлардын катарында "Ала-Тоо" эл аралык университети бар. Жергиликтүүлөр үчүн жылына 80 миң сом болсо, чет элдиктер 173 миң сом төлөшү керек.
Белгилер: