БИШКЕК, 23-дек. — Sputnik. Борбордо эки маршруттук унаа кагышып, алты киши жабыркады. Бул туурасында Жол кыймылынын коопсуздугун камсыздоо башкы башкармалыгынын маалымат кызматынан билдиришти.

Жол кырсыгы кечээ, 22-декабрда, саат 09:40та 7-Апрель көчөсүндө болгон. Эки кичи автобус тең түндүк тарапка бараткан.

Кырсыктын кесепетинен ооруканага алты киши кайрылган. Милиция окуянын чоо-жайын териштирип жатат.

Владимир Путин пандемиядан кийин биринчи ирет президенттик кайрылуу жолдоду. Президенттин сөзүнүн урунттуу учурларына РИА Новости сереп салган.

COVID менен күрөш уланып жатканына карабастан, учурда туннелдин аркы учундагы шоола эмес, айттырбай келген апааттан акырындап арылуу аракеттери өтөсүнө чыгып баратканын ишенимдүү айтууга болот. Президент да өз сөзүн дал ушул нерседен баштап, пандемиянын башталышында көпчүлүк абал кандай болуп кетет деп тынчы кетип турганда кооптонгону менен Россия бул сыноодон да өтөт деген ишеними бекем болгонун белгиледи.

Бул сөздөрдө эч кандай өзүнө ашкере ишенүү же өзүн өзү мактоо жок эле, тескерисинче, Путин оор кырдаалда да элдин кайратына, демине ишенерин айткысы келди. Анткени ынтымактуу эл гана кыйынчылыкты жеңет, бул калетсиз сөз. Путин россиялыктар дал ушул ынтымагы менен көптөгөн сыноолордон майышпай өткөнүн эске салып, азыр да "жарандар, коом, мамлекет жоопкерчиликтүү болуп, бир багытта иштегендиктен кырдаалды алдын ала билип-туюп, ошого жараша аракет көрө алганына" токтолду. Биринчи планга үй-бүлө, ынтымак, бири-бирине жардам берүү, мээримдүүлүк, биримдик, башкача айтканда, "прогрессивдүү" индивидуалисттер шакаба чеккен нерселер чыкты. Путин бул бир катар өлкөлөр унутуп бара жаткан руханий байлык, тескерисинче, россиялыктарды бириктирип, күчтүү кылганын жар салып, "ушул баалуулуктар дайым корголорун" айтты.

Куру сөз менен эмес, иш менен, башкача айтканда, үй-бүлөнү жана балдарды социалдык жактан коргоонун жаңы чаралары менен колдоого алынары айтылды. Бул камкордук кризис биринчи кезекте жетишпеген турмушта жашагандарга сезилгени үчүн эмес, жок, бул элди коргоп, көбөйтүүгө багытталган стратегиялык кадам. Путиндин айтымында, мамлекеттик саясаттын артыкчылыктуу багыты.

Коронакризис Россиянын башкы көйгөйү болгон демографиялык маселени курчутту. Президент бул жааттагы абалды өзгөчө деп атап, калктын санын туруктуу көбөйтүүгө жол ача турган бир катар чараларды сунуштады. Маселени чечүү үчүн өкмөт 1-июлга чейин балалуу үй-бүлөлөрдү колдоого багытталган чаралардын бүтүндөй системасын даярдашы керек. Бул жерде башкы милдет — жакырчылыкка жол бербөө, анткени балдардын төрөлүүсүнүн өсүшү ушул нерседен көз каранды.

Путин эмнелерди сунуштады? Биринчиден, кирешеси эки жашоо минимумунан төмөн болгон толук эмес үй-бүлөлөргө 1-июлдан баштап 8 жаштан 16 жашка чейинки балдар үчүн ай сайын төлөм чегерүү. Бул каражат ага чейин белгиленген төлөмдөргө кошумча иретинде берилмекчи. Мындай колдоого башынан эле атасыз өскөн же ата-энеси ажырашкан миллиондогон үй-бүлө ээ болот.

Экинчиден, жети жашка чейинки баласы ооруп калган энеге эмгек стажысына карабастан айлык акысынын 100 пайызы төлөнөт.

Үчүнчүдөн, оор кырдаалга кабылган кош бойлуу келиндерге ай сайын төлөм чегерилет. Болочок эне мамлекеттен моралдык жана медициналык эле эмес, материалдык да колдоо болуп турарын сезиши керек. Мындай кадам биринчи жолу жасалмакчы.

Мындан тышкары, кирешенин көлөмүнө карабай балдарга ай сайын берилүүчү былтыркы төлөмдөр улантылат. Августта ар бир окуучуга 10 миң рублден төлөнүп берилмекчи.

Мындай чаралар маанилүү экени талашсыз, бирок бул жерде тенденциянын өзү башкы маселе. Путин үй-бүлө жана балдарды колдоо саясатын алдыга жылдырууда. Бул боюнча былтыр Конституцияга да өзгөрүүлөр киргенин эске сала кетели. Кийинки кайрылууларда да социалдык колдоонун жаңы формалары кирери шексиз. Анткени ушу тапта үч балалуу үй-бүлө кадыресе көрүнүш катары кабылданган деңгээлге жетүү улуттук кызыкчылык болуп турат. Мунсуз демографиялык өзгөчө кырдаалды "сындыруу" мүмкүн эмес. Эл аралык абал эмес, дал ушул жагдай бүгүнкү күндө Россия үчүн башкы чакырык. Албетте, эл аралык кырдаалдын маанилүүлүгүн четке кагуу болбойт, бирок мындан Россиянын өзүнө тикелей коркунуч жок.

Анткени өлкө ким менен эмне талашып жатканын так билип, өз коопсуздугун, өнүгүүсүн камсыздоого кудурети жетет. Кайрылуунун тышкы саясатка багытталган бөлүмү чакан, бирок эмоционалдуу, ачык болду.

Путин Россия менен өйдөсүнүп, кыр көрсөтүп сүйлөшүү майнапсыз экенин айтты. Өлкө өз позициясы менен кызыкчылыгын коргоо үчүн дайым жол табат. Андыктан президент Россияга чагымчылык кылбоону жана козутпоону талап кылды.

"Айрым мамлекеттер бир нерсе болсо эле, көп учурда эч себепсиз эле Россияны кыпчый кеткен акылга сыйгыс адат таап алды. Ким катуураак кыйкырып чыгат деп жарышкан сыяктуу".

"Токтоолук кылып, сабырдуу болуп жатабыз. Көп учурда көз жаздымда калтырып унчукпай коёбуз. Биз баары менен жылуу мамиледе болгубуз келет. Бирок иш жүзүндө эмне болуп жатканын да көрүп жатабыз: жогоруда айткандай, Россияны жөнсүз эле ар нерсеге кыпчып жатышат. Албетте, алардын айланасына Шерханды тегеректегендей эле "Табакилер" жыйналып, Киплинг айткандай, башчысына дем-күч берүү үчүн улуп-уңшуп турушат. Киплинг улуу жазуучу эле".

"Биз эл аралык аренада бардыгы менен, акыркы убакта тил табыша албай жаткан тараптар менен да жылуу мамиледе болгубуз келет. Таптакыр бет карашпай калгандан алыспыз. Бирок биздин изги ойлорубузду кайдыгерлик же алсыздык катары кабылдагандар же таптакыр алаканы үзмөкчү болгондор Россия токтоосуз жана катуу жооп берерин билиши керек".

Маселенин кабыргасынан коюлганына карабастан Путин дагы түшүнүктүүрөөк болушу үчүн минтип кошумчалады:

"Биздин коопсуздугубузга чагымчылык уюштургандар болуп көрбөгөндөй катуу өкүнөт".

Ошону менен бирге Путин эч кимди коркутуп опузалаган жок, болгону Россиянын улуттук кызыкчылыгы өткөн жерге кызыл чийин чийип жаткандарга жооп гана берди. Кызыл чийин боюнча да сөзү түшүнүктүү болду:

"Россияга карата кызыл чектен өтүү эч кимдин оюна келбейт деп ишенем. Ал чек кай жерде экенин ар бир учурда биз өзүбүз аныктайбыз".

Ооба, Россия улуттук кызыкчылыгы, орус дүйнөсүнүн кызыкчылыгы эмнеде экенин өлкө ичинде да, сыртында да өзү аныктайт. Мындай абал жагышы да мүмкүн, жакпай калышы да ыктымал, бирок моюн сунууга туура келет.