ЮНЕСКО 1997-жылдан тарта жалпы адамзат үчүн баалуу деп эсептелген табигый жана колдон чыккан объектилерди аныктоо боюнча иш жүргүзүп келет. 2003-жылдан баштап уюм ар кыл маданияттын материалдык эмес мурасын сактоо жаатында иш алып барат.

Эң алгач ЮНЕСКОнун тизмесине 2009-жылы "Сулайман-Тоо" тарыхый-археологиялык музей-комплекси кирген. Андан кийин 2012-жылы ала кийиз менен шырдак маданий мурас деп таанылган. Кылымдарды карыта жашап, колдогу көр оокатты эмес көкүрөк-көөдөндөгү жан байлыкты туу туткан көчмөн кыргыз элинин бүтүндөй дүйнө таанымын, жашоо тиричилиги менен салт-санаасын чагылдырган "Манас", "Семетей, "Сейтек" эпикалык үчилтигин да ЮНЕСКОнун тизмесинен табууга болот. 2014-жылдын 27-ноябрында Кыргызстан менен Казакстандын атынан боз үй даярдоо боюнча салттуу билим жана ыкмалар адамзаттын жалпы байлыгы катары бааланган. 2015-жылы кыргыз-казак элине орток айтыш өнөрү адамзаттын материалдык эмес маданий мурасынын тизмесине кирген. Бурана мунарасы да материалдык мурастар тизмесинен орун алган. 2016-жылы ЮНЕСКОнун тизмесине 12 мамлекеттин атынан Нооруз майрамы менен буудай унунан жасалган калама кирген.

Ошондой эле ЮНЕСКОнун тизмесине 2017-жылы көк бөрү оюну киргизилген. Көк бөрү —  ат үстүндөгү эрендердин эр оюну. Кыргыздардын ак калпагын жасоо өнөрү жана кийүү маданияты тизмеге 2019-жылы, ал эми тогуз коргоол оюну 2020-жылы кирген.

Sputnik Кыргызстандын кабарчылары өлкөнүн Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин маалыматтары менен таанышып, жер көчкүнүн себептерин билип көрүштү. Ошондой эле аталган министрликтин Өзгөчө кырдаалдарга көз салуу жана божомолдоо департаментинин директору Анаркул Айталиев да маалыматтары менен бөлүштү.

Эксперттин айтымында, көчкү жүргөн аймакта аман калуу дээрлик мүмкүн эмес, себеби жүздөгөн тонна топурак секундасына бир нече метрлик ылдамдык менен жылып отурат. Алдынан чыккан имараттарды талкалап, адамдар коопсуз аралыкка качып үлгүрө албай калышат.

Набыт болгондордун сөөгүн издөөгө бир нече күн кетет, бирок көп учурда табылбай да калат. Соңку төрт жылда КР Өзгөчө кырдаалдар министрлиги 73 ири көчкүнү каттаган. Ошол кырсыктарда 34 киши каза тапкан. Бул багыттагы өтө кооптуу аймактар — Ош жана Жалал-Абад облустары.

Эмнеге мындай болуп жатканын түшүнүү үчүн жер көчкү эмнеден улам болорун тактап алуу абзел. Көктөмдө күн тийгенде мөңгүлөр активдүү эрий баштайт, жер алдындагы суу көп топтоло баштайт. Топурактын нымдуулугуна жамгыр да таасир этет.

Кыргызстандын түштүк облустарынын көйгөйү – бул жактагы тоолор көбүрөөк борпоң сары топурактан турарында. Борпоң топурактын курамында чопо, кум жана ылай бар.

Борпоң сары топурак нымды тартып алып, аны көпкө сактаганы менен кооптуу. Нымдуулугу акыркы чегине жеткенде жардын боорундагы бөлүгү өз салмагынын оордугунан кулап түшөт.

4 миңдин тегерегиндеги үй-бүлө кооптуу аймактарда күн кечирет, алар мамлекеттин көзөмөлүндө. Болочокто 46 көйгөйлүү тилкени, атап айтканда, Жалал-Абад облусунда – 22 жана Ош облусундагы 24 участокту коопсуз кылуу пландалууда.

Топурак казылып, жер алдындагы суулар кургатылат. Ошентип 990 турак үй, 11 мектеп, үч мекеме коопсуз сакталат. Буларды ишке ашырууга чет элдик донорлор 39 миллион доллар бөлүүнү убада кылышкан.