Адис: Казакстан быйыл бизден аттап, көк бөрүнү ЮНЕСКОго каттата албайт, бирок…

© Sputnik / Александр Кряжев / Медиабанкка өтүүКөк бөрү оюну. Архив
Көк бөрү оюну. Архив - Sputnik Кыргызстан
Жазылуу
Акыркы айларда көк бөрү оюнун казактар ЮНЕСКОнун материалдык эмес маданий мурастар тизмесине өздөрүнүн атынан каттатат экен деген кептер айтылып жатат.

Айрым коомдук активисттер көк бөрүнү Кыргызстандын атынан каттатууга жардам берүү үчүн президентке, Жогорку Кеңешке жана өкмөткө кайрылуу кат жөнөтүшкөн. Себеби, көк бөрү оюну быйыл Кыргызстандын атынан катталбай калуу коркунучу бар экенин алар айтышууда.

Филология илимдеринин доктору, ЮНЕСКОнун материалдык эмес мурастар боюнча эксперти Гүлнара Айтпаева көк бөрү оюнун ЮНЕСКОнун материалдык эмес маданий мурастар тизмесине Кыргызстандын атынан каттатуу боюнча тийиштүү документтер былтыр эле берилгенин айтып, анын жыйынтыгы жыл аягында белгилүү боло турганын билдирди.

— ЮНЕСКОнун материалдык эмес маданий мурастар тизмесине көк бөрүнү каттатуу боюнча арыз берилгенби?

— Биздин документтин өткөнүнө жарым жылдан ашты, азыр ал каралып, такталып жаткан учуру. Негизи ЮНЕСКОнун эрежелери боюнча сунуштар бир жыл мурда катталып, бул убакыт ичинде ар бир өлкөнүн сунушу каралат, сыналат, талкууга салынат. 

— Айрым коомдук активисттер көк бөрү быйыл Кыргызстандын атынан катталбай калат экен деп тынчсызданып жатышат. Алардын тынчсыздануусу жүйөлүүбү?

Нооруз майрамына карата уюштурулган көк бөрү оюнунун финалы
— Өтпөй калышы мүмкүн дегенга азыр эки коркунуч, себеп бар. Биринчиси, көк бөрү бир гана кыргыздардын эмес, көчмөн элдердин көбүнүн баалуулугу деген түшүнүк бар. Казак, афган элдеринин өкүлдөрү, "кандайча кыргыздар көк бөрүнү кыргыздардын атынан гана берип, сунуштап атат" дешүүдө. Мындай пикирин алар биз боз үйдү каттатып жүргөндө айтышкан. Биз аларга ар бир өлкө өзүнүн баалуулуктарын сунуштаганга акысы бар деп түшүндүрүп бергенбиз. Көк бөрүнү каттатууга сунуштаганыбызга бир жылдан ашты, бул процедураларды ачык эле жүргүзгөнбүз.

Кабыл алынган сунуштар ачык түрдө ЮНЕСКОнун сайтында илинип турат. Башка өлкөлөрдүн кызыкчылыктары болсо, биз менен бирдей аракеттенип, сунушташса болмок. Демек, биздин бул жерде күнөөбүз жок, ал эми сунуштаганга акыбыз бар. Тапшырылган документтерди кароо жакындаган сайын (ноябрь айында каралат — автор) көп өлкөлөр "эмне үчүн көк бөрүнү Кыргызстан жалгыз сунуштады" деп жатышат.

— Учурда абал кандай?

— Эгер Карганбек Самаков былтыркыдай боз үй менен "Манасты" өткөргөндөй жигердүү иштеп, жайында барып элчилер менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзгөндө, шартыбыз башкача болмок деген үмүтүбүз бар болчу. Андай болбой калды, сүйлөшүүлөр болгон жок. Тийиштүү топторго, кишилерге өзүбүздүн оюбузду, негиздерибизди түшүндүрө алган жокпуз. Бул биринчи коркунуч. 

Көк бөрү боюнча "Нооруз-2015" республикалык турнирде "Сары-Өзөн" командасы жеңүүчү аталды
Экинчи себеби, көк бөрүнүн өзүнүн табияты болууда. Атчан балбандар көк бөрү катары улакты тартышат. Батыштын баалуулуктарынын көз карашында көк бөрү жаныбарларга кыянат кылган салт деп табылып жатат. Муну кайра барып түшүндүрүп, кыргыздар кылымдан бери эле жаныбарларды сыйлашкан, улактын ыйык жолдор менен союлган жолдору бар экенин, көк бөрүдөн кийин эти ыргытылбай конокторго же улакчыларга тартыла турганын түшүндүрүшүбүз керек болчу. Мындай аракеттер быйыл биздин колубуздан анчалык келген жок. Ошондон улам, эки коркунуч пайда болуп жатат.

Эми кандай болорун биле албайбыз. Себеби, талкуулар азыр жабык түрдө болот, биз добуштардын жыйынтыктарын ноябрь айында гана билебиз. 

— Казакстандыктар көк бөрүнү өздөрүнөн атынан каттатууга аракет көрүп жатат деген кептер жүрүүдө? Бул тууралуу маалыматыңыз барбы?

— Ал тууралуу маалыматым жок. Бирок ЮНЕСКОнун өзүнүн дыкат жазылган эрежелери бар. Мисалы, Казакстан быйыл бизден аттап, көк бөрүнү каттата албайт. Анткени алар биз сыяктуу бир жыл мурун тийиштүү документтерин берген жок. 

Жаман айтпай жакшы жок дегендей, эгер быйыл биздин сунуш, өтпөй калса, ошондон кийин казактар бериши ыктымал.

Жаңылыктар түрмөгү
0