Бүгүнкү "Тибиртке" рубрикасында архаизм сөздөрдү тизмектөөнү эп көрдүк. Материалдар "Манас энциклопедиясы" (1995-жыл) китебинен алынды. Өткөн чыгарылыштарда эпостогу сөздөрдүн биринчи бөлүгүн бергенбиз.

Каркыт — көөкөр сыяктанып төөнүн терисинен жасалып, ооз жагы күмүш же дат баспаган металл менен кырбууланган, ичине суюктук куюлуучу идиш. Көчмөн эл кымыз, айрандан тартылган арак жана башка суюктук куюш үчүн пайдаланган;

Кашка — уруу башкаруучу же уруудан, жоокерлердин арасынан чыккан мыкты жетекчи, билгич адам;

Кеперет (арабча акталуу, төлөп кутулуу) — ислам дининин шарты боюнча орозо кармабай калгандыгы үчүн, ошондой эле башка күнөөлөрдөн арылуу өтөлгөсүн берүү;

Майкана — кагылган добуш аркылуу кабар берүүчү чоң коңгуроонун асылып турган жайы;

Мөөсүл — эпос боюнча олжого түшкөн мал, буюмдан тие турган энчи, соогат;

Олпок — ичине кебез, жүн салынып шырылган ок өтпөс сырт кийим. Баатырлар аны негизинен жоого кийишкен;

От май — башка бирөөнүн жайытына малын оттотуп, бакканы үчүн акы төлөө;

Отор башы — койду, айрыкча жылкыны кышында жылуу, оттуу жерге айдап барып баккан малчылардын башчысы. Малды мындай багуу адатта оторлотуу делет. Кээде бир короо кой, үйүр жылкы да отор деп аталат. Эпосто да ушул мааниде жолугат;

Саадак — жаанын жебесин салуучу кабы, ошондой эле эпосто жаа маанисинде айтылат;

Себил — курал-жарак, ок өтпөс жоо кийимдин жалпы аталышы;

Тинте, ак тинте — бычактын бир түрү. "Манас" эпосунда канжар, шамшардын аталышы;

Торбо, дорбо — баштык, жем баштык. Байыркы убактарда кийик, теке, эчки жана башкалардын терисинен иштелип жасалган. Көбүнчө согулган таардан жасалган;

Торсук — кол чанач. Кымыз жана башкалар суусундук куюп жүрүү үчүн эчкинин же кийиктин терисинен иштетилип жасалган чанач;

Туулга — жоокердин кылыч, ок жана башка куралдардан коргонуу үчүн кийген баш кийими;

Чексе — дары оролгон кагаз, орооч кагаз, дары салгыч, дары салынуучу баштыкча. "Манаста" эпостун каармандары ууга чыкканда жана согуш учурунда атылма куралдарды атууда колдонулуучу тез тутангыч дары заттарын салып жүргөн баштык маанисинде колдонулат;

Эрешен — эр жетүү, бой тартуу, өспүрүм курак. Эпосто көбүнчө эр жетүү маанисинде жолугат. Мисалы, "Эрешен тартып эр болду, эр уулу менен тең болду" деген саптар жыш учурайт;

Мартуу (арабча коркуп калтыроо) — эски диний ишеним. Төрөп жаткан аялдын эси ооп калганда (эстен тануу, эсин жоготуу) кара (же албарсты) басты деп түшүнүү.

БИШКЕК, 18-янв. — Sputnik. Кыргызстандын калкынын 50 пайыздан ашыгы коронавирус менен ооруп айыкты деген божомол бар. Бул тууралуу Sputnik Кыргызстан агенттигине Вирустарды көзөмөлдөө боюнча республикалык илимий-практикалык борбордун жетекчиси Зуридин Нурматов билдирди.

Адистин айтымында, июнь айынын аягынан тарта августтун башына чейин адистер изилдөө жүргүзгөн. Натыйжада Кыргызстандын калкынын 30,8 пайызында антитело бар экени аныкталган.

"Бул деген калктын 31 пайызы коронавирус жуктуруп айыкты, эми оорубайт дегенди түшүндүрөт. Февралдан тарта ушул эле изилдөөнүн экинчи этабын жүргүзөбүз. Анын жыйынтыгы апрель айларында чыгып калат. Биздин божомол боюнча, августтан бери калктын 50 пайызынан көбүндө антитело пайда болсо керек. Элдин жарымынан көбүндө антитело пайда болгон учурда оору мурдагыдай көп катталбай калат, — деди Нурматов.

Адис изилдөө кандай тартип менен жүргөнүн түшүндүрүп берди.

"Изилдөөнүн биринчи этабында бардык облустар камтылган. Анда ар бир облустан бирден районду алып, ал жактын эли антителого тест тапшырган. Анализдердин жыйынтыгын алган соң башка аймактарда дагы ушундай эле деңгээлде адам ооруган болуш керек деп божомолдогонбуз. Мындай илимий ыкма дүйнө жүзү боюнча колдонулат. Жалпы элден анализ алуу өтө кымбат турат. Ошол себептен бул ыкманы колдонгонбуз. Экинчи тур дагы ушундай эле тартип менен жүрөт", — деди Нурматов.

Белгилей кетсек, буга чейин саламаттык сактоо министри Алымкадыр Бейшеналиев дагы Кыргызстандын калкынын басымдуу бөлүгү коронавирус менен ооруп айыкканын айтып, муну ооругандардын саны азайып калгандыгы менен түшүндүргөн.