Бүгүнкү "Тибиртке" рубрикасында архаизм сөздөрдү тизмектөөнү эп көрдүк. Материалдар "Манас энциклопедиясы" (1995-жыл) китебинен алынды. Өткөн чыгарылыштарда эпостогу сөздөрдүн биринчи бөлүгүн бергенбиз.

Каркыт — көөкөр сыяктанып төөнүн терисинен жасалып, ооз жагы күмүш же дат баспаган металл менен кырбууланган, ичине суюктук куюлуучу идиш. Көчмөн эл кымыз, айрандан тартылган арак жана башка суюктук куюш үчүн пайдаланган;

Кашка — уруу башкаруучу же уруудан, жоокерлердин арасынан чыккан мыкты жетекчи, билгич адам;

Кеперет (арабча акталуу, төлөп кутулуу) — ислам дининин шарты боюнча орозо кармабай калгандыгы үчүн, ошондой эле башка күнөөлөрдөн арылуу өтөлгөсүн берүү;

Майкана — кагылган добуш аркылуу кабар берүүчү чоң коңгуроонун асылып турган жайы;

Мөөсүл — эпос боюнча олжого түшкөн мал, буюмдан тие турган энчи, соогат;

Олпок — ичине кебез, жүн салынып шырылган ок өтпөс сырт кийим. Баатырлар аны негизинен жоого кийишкен;

От май — башка бирөөнүн жайытына малын оттотуп, бакканы үчүн акы төлөө;

Отор башы — койду, айрыкча жылкыны кышында жылуу, оттуу жерге айдап барып баккан малчылардын башчысы. Малды мындай багуу адатта оторлотуу делет. Кээде бир короо кой, үйүр жылкы да отор деп аталат. Эпосто да ушул мааниде жолугат;

Саадак — жаанын жебесин салуучу кабы, ошондой эле эпосто жаа маанисинде айтылат;

Себил — курал-жарак, ок өтпөс жоо кийимдин жалпы аталышы;

Тинте, ак тинте — бычактын бир түрү. "Манас" эпосунда канжар, шамшардын аталышы;

Торбо, дорбо — баштык, жем баштык. Байыркы убактарда кийик, теке, эчки жана башкалардын терисинен иштелип жасалган. Көбүнчө согулган таардан жасалган;

Торсук — кол чанач. Кымыз жана башкалар суусундук куюп жүрүү үчүн эчкинин же кийиктин терисинен иштетилип жасалган чанач;

Туулга — жоокердин кылыч, ок жана башка куралдардан коргонуу үчүн кийген баш кийими;

Чексе — дары оролгон кагаз, орооч кагаз, дары салгыч, дары салынуучу баштыкча. "Манаста" эпостун каармандары ууга чыкканда жана согуш учурунда атылма куралдарды атууда колдонулуучу тез тутангыч дары заттарын салып жүргөн баштык маанисинде колдонулат;

Эрешен — эр жетүү, бой тартуу, өспүрүм курак. Эпосто көбүнчө эр жетүү маанисинде жолугат. Мисалы, "Эрешен тартып эр болду, эр уулу менен тең болду" деген саптар жыш учурайт;

Мартуу (арабча коркуп калтыроо) — эски диний ишеним. Төрөп жаткан аялдын эси ооп калганда (эстен тануу, эсин жоготуу) кара (же албарсты) басты деп түшүнүү.

БИШКЕК, 16-июл. — Sputnik. Өлкөдө жыл сайын өпкө ооруcу менен жарым миллиондон ашык адам жабыркап келет. Алардын 90 пайызга жакыны курч респиратордук инфекция жугузуп ооруканага кайрылса, беш пайыздан ашыгы гана пневмонияга кабылчу.

Бирок март айынан тарта Кыргызстанда коронавирус жайылып, өтүшүп, пневмонияга айланууда. Дарттан өпкөсү жабыркап, ооруканага кайрылгандар, илдет менен алышып айыга албай көз жумгандардын саны акыркы убакта кескин көбөйүп кетти.

Адистер дарттын өтө курч мүнөздө өрчүп, ага кабылган адамдын саламаттыгы тез арада эле начарлап жатканын айтышууда.

Sputnik Кыргызстан агенттиги ал илдеттин статистикасына кайрылып көрдү.

74 эмес! Министрлик пневмониядан каза болгондордун санын тактады

Улуттук статистика комитетинин маалыматына таянсак, өткөн жылы республикада 31 миң 199 адам пневмония дартынан жапа чеккен. Алардын ичинен 26 миң 121 (83,7 пайыз) бейтап 14 жашка чейинки балдар болчу.

Ал эми үстүбүздөгү жылдын алты айында (январь-июнь) өлкө боюнча аталган ооруга 11 миң 873 адам чалдыккан. 2019-жылдын биринчи жарым жылында пневмониядан жапа чеккендердин саны 19 миң 612ден ашкан. Мындайча айтканда, былтыр 7 миң 739 адамга көп катталган.

Ошондой эле 2020-жылдын биринчи жарымында, январь-июнь айларында илдеттен 277 киши көз жумса (июлдун статистикасы кошулган жок), өткөн жылдын алты айында 318 адам каза болгон.

Эгер ар бир облусту өз-өзүнчө алсак, быйыл Жалал-Абад, Ош, Чүй жана Баткен облусунун тургундарында бул оору арбын катталып, Жалал-Абад облусу менен Бишкек шаарында башка аймактарга салыштырмалуу көп киши кайтыш болгон.

Бир суткада 954 адам пневмонияга кабылган. Ооругандардын саны 9 204кө жетти

Бирок акыркы жумаларда пневмония менен ооруп, андан көз жумгандардын саны кескин өсүп кетти. Мисалы, 15-июлда эле 954 кишиден бул илдет табылган. Адистер учурдагы пневмония коронавирустун өтүшүп кеткен формасы экендигин айтышууда.

Саламаттык сактоо министрлиги март айынан бери аталган дарт Кыргызстанда жалпы 571 адамдын өмүрүн алгандыгын билдирди.

Өлкө аймагындагы соңку кабарлар менен биздин Telegram-каналдан таанышып туруңуз.