Бир жарым жылдан ашык убакыттан бери  өкмөттүн курамынан четтетилгендердин арасында сегизи чуулуу окуялардан кийин ээлеген кызматын таштоого аргасыз болгон. Дал ошол өкмөт башчынын же элдин каарына калган экс-министрлер азыр эмне иш кылат? Буга Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчысы кызыгып көрдү.

Айрымдары мурдагысынан төмөн, бирок баары бир мамлекеттик кызматтарга кайтты. Дагы бирөөлөр айылда мал-жан менен алек. Үчүнчү топту "кол жеткистер" деп атаса болот. Мурдагы чуулардан уламбы, же өздөрүнүн болгон-бүткөн кыялы ушулбу, айтор, жаап-жашырынып жүрүшөт. Алардын кайда жүрүп, эмне иш кыларын эч ким деле биле бербейт. Өздөрүнөн сурайын десең, дагы деле таарынычы бардай, кыска-нуска жана орой жооп беришет же таптакыр телефонун алышпайт.

Жамшитбек Калилов

Азыр "Кыргыз темир жолу" ишканасынын Темир жол куруу жана долбоорлоо боюнча дирекциясынын башчысы Жамшитбек Калилов. Ал бир кезде пара чуусунан кийин Транспорт жана жолдор министрлигинен кеткени эсиңерде болсо керек. Анда Калиловдун орун басары Азимкан Жусубалиев жол куруу боюнча өткөн тендерде чет элдик компаниянын кызыкчылыгын коргоо үчүн макулдашылган 520 миң доллар паранын 50 миң долларын алып жатканда УКМК колго түшүргөн. Коопсуздук кеңешинин жыйынында президент Сооронбай Жээнбеков "бүт дүйнөгө уят болдук" деп Калиловду зекип, мындан улам министр иштеп кетүүгө аргасыз болгон. Ал эми орун басары 14 жылга эркинен ажыратылган эле.

Таалайгүл Исакунова

Былтыркы "Корвалол" чуусу далай аткаминерди ээрден шыпырып түштү. Эсиңерде болсо эмгек, социалдык өнүктүрүү министринин ошол кездеги орун басары Зууракан Каденова Сеул — Алматы багыты боюнча уча турчу учакта жаңжал салып, самолёттон түшүрүлгөн. Ошол учакта болгон Жогорку Кеңештин депутаты Аида Исмаилова анын мас болгонун билдирип, интернетке маалымат тараткан. Кийин Каденова жумуштан бошотулган. Мындан кийин министрликтин ишмердүүлүгү иликтенип, Исакунова гана эмес, анын орун басарлары дагы дипломатиялык парпортторду жеке кызыкчылыгына пайдаланганы аныкталган. Ошентип министр айым, орун басарлары менен иштен алынган.

Анын ушул тапта эмне менен алектенип жатканын билүү үчүн өзү менен байланыштык. Бирок бош эместигин айтып, сурообузга жооп берүүдөн баш тартты.

Эрлан Абдылдаев

"Карвалол" чуусуна илинген дагы бир жетекчи — ошол кездеги тышкы иштер министри Эрлан Абдылдаев. Зууракан Каденовага байланыштуу маселелер ошол кездеги Түштүк Кореядагы элчи Кылычбек Султановду дагы "чымчып" өтүп, ал түзүлгөн жагдайга Тышкы иштер министрлигинде кетирилген каталар себеп болгонун айтып чыккан. Мындан улам коопсуздук кеңеши иликтөө  жүргүзүп, чындап эле ведомстводо бир катар эреже бузуулар болгонун аныктаган. Мындан улам ведомствону алты жыл башкарган министр Эрлан Абдылдаев отставкага кеткен.

Бир аз күн мурда аны президенттин катышуусунда өткөн Тышкы иштер министрлигинин түзүлгөндүгүнүн 75 жылдыгына арналган иш-чарада байкадык.

Идрис Кадыркулов

УКМКны бир жылдай башкарган Идрис Кадыркулов быйылкы жылдын май айында Мамкаттоонун чуулуу тендеринен кийин кызматын тапшырууну чечкен. Кененирээк токтоло кетсек, УКМК ал жетекчи болуп турган кезде Мамкаттоо кызматында биометрикалык паспортту чыгарууда тендер мыйзам бузуулар менен өткөрүлгөнү аныктаган. Анда каттоо органынын бир нече жетекчиси камакка алынган. Кийин жергиликтүү ЖМКларда "паспорт чуусуна байланышкан териштирүүлөр УКМК тарабынан туура эмес каралды", "бул жерде Кадыркуловдун кызыкчылыгы бар" деген таризде жазылган. Кадыркулов ал кезде өзү айтканына караганда, "коомдо ага карата эки анжы пикир пайда болгондуктан" жумушун таштаган.

Ал учурда кандай иш менен алек болуп жүргөнүн билүү үчүн өзү менен байланышуу мүмкүн болгон жок.

Шамил Асымбеков

"КТ Мобайл" ишканасынын тегерегиндеги чуудан улам ошол убактагы өкмөт аппаратынын жетекчиси Шамил Асымбеков менен анын орун басары Мурат Муканбетов кызматтан кеткен. Асымбеков менен байланышуу мүмкүн болгон жок. Ишенимдүү булактардан билдиришкендей, ал учурда Москва шаарында. Ал эми орун басары Мурат Муканбетов  Улуттук стратегиялык изилдөөлөр институтунда иштөөдө. Өзүнүн айтымында, мамлекеттик башкаруу, регионалдык өнөгүү жаатындагы изилдөөчүлүк долбоорлор менен алек болуп жатат.

Эске салсак, "Кыргызтелеком" ААКтын туунду компаниясы "КТ Мобайл" боюнча коомдо катуу талкуу жаралган. Социалдык тармактарда анын жетекчилиги 300-350 миң сом айлык алары айтылган. Көп өтпөй директордун орун басары Эрназар Иманкадыр уулу өкмөт башчы Мухаммедкалый Абылгазиевдин бажасынын уулу экени белгилүү болгон. Кийин премьер бул тууралуу мурда билбегенин айтып, тууганын жумуштан кетирткен

Бакыт Шаршембиев 

Ушул эле "КТ Мобайл" чуусу чыккан маалда тиешелүү тармактагы жетекчилердин бири,  тагыраагы, Маалыматтык технологиялар жана байланыш мамлекеттик комитетинин төрагасы Бакыт Шаршембиев өз эрки менен отставкага кеткен. Учурда ал чарбачылык менен алектенип жаткан учуру.

"Өзүмдүн чакан чарбам бар. Аны карап, мындан тышкары, экотуризмге байланыштуу иштер менен күн кечирип жатам", — деди Шаршембиев.

Нурбек Мурашев

Sputnik агенттигинин журналистинен чириген картошка "белекке" алган мурдагы айыл чарба министри Нурбек Мурашев эсиңерде болсо керек. Ошол эле картошка жана айыл чарбасындагы башка көйгөйлөрдөн улам өкмөт башчынын дагы, журналисттердин дагы сынына кабылып жүрүп Нурбек мырза ишин тапшырууга аргасыз болгон.

Өзүнүн айтымында, ал министрликтен кетсе дагы, айыл чарбасынан алыстабаптыр. Учурда Жалал-Абад облусунун Ноокен районунда жеке чарбачылыгы менен алектенип жүрөт.

"Баягы эле айыл чарбасы менен алекмин. Мал багуу, кайра иштетүүчү ишкана сыяктуу чакан чарбаларым бар. Ошолорду карап жатам", — деди экс-министр.

Гүлмира Кудайбердиева

Эл оозунан түшпөй жүрүп акыры жумуштан кеткен мурдагы билим берүү жана илим министри Гүлмира Кудайбердиева учурда журналисттер менен сүйлөшкүсү жок. Кабарчыбыз байланышканда "мен жөнүндө жазбай эле койгула, эч бир сурооңорго жооп бербейм", — деп телефонун өчүрүп койду.

Гүлмира айым өкмөт курамында турган кезде бир топ сынга кабылган. Мисалы, окуу китептеринен, диплом, аттестаттардан, эл аралык иш-чаралардагы  трибунадагы жазуудан каталар кеткен кеткен (министрликке түздөн-түз тиешеси бар Россия ректорлорунун форумунда). Ошондой эле ЖК депутаты Тазабек Икрамовго "Билим берүүнүн мыктысы" наамын ыйгаруу боюнча дагы сынга кабылган.  Кудайбердиева министр болуп турганда билим берүү жаатындагы чуу Нарын облусунда чыккан. Анда Кеңеш айылындагы авариялык абалдагы мектеп  ордуна балдарды контейнерге окуганы киргизишкен. Дал ошол маселе боюнча коомдо катуу талкуу жаралган учурда министр кызматтан кеткен. Бирок өкмөт дагы,  Кудайбердиева өзү дагы отставканын бул окяга тиешеси бар-жогун расмий айткан эмес.

Булардан тышкары, Абылгазиев жетектеген өкмөттөн юстиция министри Айнур Абдылдаева, финансы министри Адылбек Касымалиев, экономика министри Олег Панкратов, Өнөр жай, энергетика жана кен пайдалануу мамлекеттик комитетинин төрагасы Уланбек Рыскулов кеткен. Ал эми маданият, маалымат жана туризм министри Султан Жумагулов дүйнө салган.

Беларусь, Сирия, "Түндүк агым – 2" долбоору жана геосаясий тирештердин башка жерлеринен күч жана каражаттарын алагды кылуу максатында Россияны Кавказдагы чоң согушка тартууга аракет жүрүп жаткандай. Карабахтагы абал жаатында аскерий баяндамачы Александр Хроленконун макаласынан окуңуздар.

Жаңжалдын түздөн-түз катышуучулары – Баку жана Ереван билип туруп же аргасыз Москваны ыңгайсыз абалда калтырып, КМШ жана ЖККУнун коопсуздук тутумун кыйратууда.

Тоолуу Карабах: Азербайжан менен Армения согушту токтотуп, кепке келеби. Видео

Кавказда жеке кызыкчылыктары бар бир катар батыш өлкөлөрүнүн "күчтөрүнүн тышкы проекциясына" байланышкан геосаясий тобокелдиктер да бар. Тоолуу Карабахтын көйгөйлөрү согуш жолу менен чечилбейт. Жөнгө салуунун бул постулатына жаңжалдашкан эки тарап тең – Азербайжан жана Армения (сүйлөшүүлөрдүн тарабы болуп саналбаган, жарыяланбаган Тоолуу Карабах Республикасынын кызыкчылыктарын коргогон жак) да макул. Ошондой эле ОБСЕнин үч өлкө – Россия, АКШ жана Франция тең төрагалык кылган Минск тобуна да бул белгилүү.

Сүйлөшүү процесси жай жана татаал өтүүдө, бирок 27-сентябрда оор артиллерия, танк, ракеталык комплекс жана сокку уруучу авиацияны колдонуу менен активдүү согуштук аракеттерге өтүү үчүн объективдүү себептер жок эле.

Душмандын талкаланган танктарынын тасмасын чагылдыруу жаатындагы Армения менен Азербайжандын аскердик мекемелеринин "мелдеши", эки тараптын жоготуулары туурасындагы коркунучтуу статистикага Россия катуу кейип, армениялык жана азербайжандык элге чын дилден көңүл айтат.

Согуштук аракеттер объективдүү түрдө жаңдалдашкан тараптардын эч бирине пайдасыз. Дагы күчөй бере турган болсо, аягы эч күтүлбөгөндөй кесепеттерге алып келиши ыктымал. Чет өлкөлүк тынчтык орнотуучулар киргизилип (коопсуз аймактар түзүлүп) же абал кескин курчуп кетсе, Түштүк Кавказда ЖККУ өлкөлөрүнүн (эң оболу Россиянын) жана НАТОнун (Түркия кыйытып жаткандай) катышуусунда кеңири масштабдагы согуш тутанып кетиши мүмкүн. Эске салсак, азербайжан-армяндар аралаш жайгашкан калктуу аймакта жаңжал 1988-жылы чыккан. Ошол убакта Тоолуу Карабах автономдук облусу Азербайжан ССРинин курамынан чыкканын жарыялаган.

Биринчи баскычта тынчтык орнотуучулардын ролун СССР ИИМ Ички күчтөрү аткарган. Алар үч жыл аралыгында активдүү куралдуу тирешти басып тура алган.

Советтер Союзу ыдыраган соң жана Ички күчтөр чыгарылгандан кийин салгылаш дагы күч алып, 1994-жылы Азербайжан Тоолуу Карабахтын басымдуу бөлүгүн жана ага чектеш жети райондун көзөмөлүн колдон чыгарган.

Жаңжалды тынч жөнгө салуу боюнча сүйлөшүүлөр 1992-жылдан тарта ОБСЕнин Минск тобунун алкагында жүрүп, ал эми аймакта куралдуу тиреш улам тутанып, кайра басылып келген.

Кыргызстан Азербайжан менен Армениянын жаңжалы боюнча позициясын билдирди

Координаттардын жаңы тутуму

Тоолуу Карабахтагы согуштук аракеттердин жүрүшүнөн бири-бирине коошпогон маалыматтар түшүүдө. Азербайжан менен Армения жаңжалдын ырбап кетишине бири-бирин айыптап, куралдуу чагымчылыктарга гана жооп берип жатышканын айтышат. Мындан улам Азербайжанда дүйшөмбү күнү жарым-жартылай мобилизация жарыяланды. Президент Ильхам Алиев республиканын бир катар калааларында жана аймактарына аскердик абал киргизген. Арменияда андан бир күн оболу жалпы мобилизация жана аскердик абал жарыяланган.

Азербайжан бийлигинин маалыматы боюнча, 27-сентябрда армениялык күчтөр "коопсуздук кемери" деп аталган жети айылды калтырышкан (совет убагында Азербайжан ССРинин бул аймагы Тоолуу Карабах автономдук облусуна караган эмес. 1990-жылдардын башында армениялык күчтөрдүн көзөмөлүндө калган).

28-сентябрдын таңында таанылбаган Тоолуу Карабахтын президенти Араик Арутюнян: "Биз позициябызды жоготтук, дагы жоготушубуз мүмкүн, бирок биз кайрадан позициябызга ээ болобуз" деди. Позициялык салгылаштар уланууда. Тараптардын эч биринин жапырт артыкчылыгы байкалбайт.

БУУнун Коопсуздук кеңеши Карабахтагы абалды талкуулай турганы айтылды

Согуштук кубаттуулуктагы залптык октун реактивдүү тутумун жана "Искендерлерди", сокку уруучу авиация жана учкучсуздарды пайдалануу менен Баку да, Ереван да бирдей даражада "тарыхий акыйкаттыкты калыбына келтирүүгө" даяр. Согуштук аракеттердин ар күнү жаңы курмандыктарга жана кыйроолорго алып келет.

Түзүлгөн кырдаалда 27-сентябрда ким биринчи болуп оор артиллерия жана танктан ок атканы, согуш талаасындагы ыкчам искусство жаатында ким үстөмдүк кылары эми принципиалдуу маселе эмес. Башкысы – Тоолуу Карабахтын чек арасындагы тирешти токтотуу, сүйлөшүүлөргө кайтуу, адамдардын өмүрлөрүн сактоо. Союздук милдеттенмелер жөнүндө да унуткарбоо абзел.

Эгер Баку жана Ереван өздөрүн Москванын союздашы катары эсептешет. Алар россиялык позицияны эске алып, өз ара мамиленин азыркы тутумун жана регионалдык коопсуздук системасын кыйратуунун кесепеттерин боолголоого тийиш.

Карама-каршылыктардын татаал комплексин, куралдуу тирештин тараптарынын салмактуу аргументтери жана себептерин эске алган күндө да Россияга Кавказдагы согуштун зарылдыгы жок. РФ Тышкы иштер министрлиги Тоолуу Карабах жаңжалынын тараптары "атышууну тезинен токтотууга" чакырды. Эки жак тең эстерине келип, аймакта коалициялык топтун катышуусундагы кеңири масштабдуу согуштук эскалацияга жеткиришпейт деп үмүттөнөм. Анан калса, Карабах жагдайына эл аралык реакция жалпысынан конструктивдүү. Европа биримдигинин өлкөлөрү, АКШ, Иран тынчсызданып, ортомчулук кызматтарын сунушташат. Күч колдонулган сценарийдин өнүгүшүн Түркия президенти Режеп Тайип Эрдоган гана, бирок сөз жүзүндө гана колдоодо.

Ал түгүл согушчул Анкара да Түштүк Кавказдагы кооптуу оюнда жогото турганы бар. Арменияга чабуул жасалса, ЖККУнун жообунан, башкача айтканда, Россия менен согуштан кача алышпайт (бул Кипр менен Греция эмес). Дегеле, кан күйгөн оттун негизги буюртмачысы жана демилгечиси ким?

ЖККУ Карабахтагы абал боюнча тынчсыздануусун айтты. Башкы катчынын билдирүүсү

Таң каларлык кыраакылык

Окуяларды жана Вашингтондун аларга расмий реакциясына алдын ала көрөгөчтүк кылуу менен АКШнын Азербайжан жана Армениядагы дипломатиялык өкүлчүлүктөрү 25-сентябрда өз жарандарын жагдайдын курчуп баратканы тууралуу эскерткен.

Армениядагы АКШ элчилиги Тоолуу Карабахты, Дилижан улуттук паркынан түндүккө карай аймактарга, Тавуш облусундагы Грузия чек арасына чейин барбоону өтүнгөн.

Ошол эле күнү Азербайжандагы АКШ элчилиги өз жарандарын Абшерон жарым аралынан тышка чыкпоого чакырып, армян-азербайжан чек араларындагы тилкелердеги абалдын курчушуна байланыштырган. Балким, бул – жөн гана дал келүү эмес, татаал саясий-аскердик комбинациясынын кесепети.

Карабах чыры: Түркия Азербайжанга жан үрөсө, РФ эч кимди кийлигишпөөгө чакырды

Кошмо Штаттардын Россия чек араларындагы экономикалык жана аскердик чөйрөдө үстөмдүк кылуу далалатына Кавказ жана башка аймактардагы орто интенсивдүүлүктөгү пландалган куралдуу жаңжалдардын түрмөгү кыйла шайкеш келет.

КМШ өлкөлөрүнүн тургундарына алар жан тартпайт, ал эми россиялык ресурстар кепилденген түрдө согуш коркунучун жоюуга багытталган. Башкача айтканда, Москванын дүйнөнүн бөлөк бөлүктөрүндө Вашингтон менен атаандашууга күчү жана каражаты азая түшөт. Тоолуу Карабах жаңжалынын күчөшү Россияга көйгөй жаратып, ал эми АКШнын улуттук кызыкчылыктарына толук төп келүүдө.