Андан бир аз мурун эле "Спутник V" вакцинасын колдонуу саясий эмес, The Lancet журналына жарыяланган клиникалык изилдөөлөрдүн үчүнчү баскычынын жыйынтыктарына негизделген илимий чечим, — деген Франция президенти Эммануэль Макрон. Испаниянын россиялык препаратты пайдаланууга даярдыгын (EMA тарабынан жактырылганда) Мадрид да билдирген. Вакцинанын тегерегиндеги кырдаалга Ирина Алкснис баам салды.

Ал эми Германия жөнүндө айта турган болсок, өлкө жетекчилигинин бул маселеде Москва менен активдүү кызматташууга ниети январда эле байкалган. Ал убакта Ангела Меркель россиялык препараттын Европада катталышына көмөктөшүүгө Берлиндин даярдыгын жар салган. Негизи немецтер бул кадамга мурда эле кам урган. Ушул тапта Европанын эң таасирдүү маалымат каражаттары "Спутник V" жөнүндө оң маанайдагы макалаларын өз аудиториясы үчүн байма-бай жарыялоодо.

Жагдай түшүнүктүү: бир топ айга созулган россиялык препаратты активдүү каралоо кампаниясынан кийин коомдук пикирди тезинен өзгөртүүгө туура келет. Анткени Европа биримдигиндеги өлкөлөрдүн калкын эмдөөдө бул вакцина орчундуу роль ойнойт окшоп калды. Бирок алдыдагы маалыматтык-саясий жылыштын алгачкы карлыгачтары бир ай мурун эле пайда болгон. Бул процесске дал ФРГ түрткү болгон эле.

Абройлуу илимий журналдагы жаңы эле жарык көргөн макала "Спутник V" препаратынын чыныгы сапаты тууралуу капыстан баарынын көзүн ачкандай болду. Анан эле Германияда заматта вакцина өндүрүү үчүн аянтчаны даярдоо жүрүп жатканы анык болду. Айтор, немецтер Европанын лидери катары өз макамын дагы бир ирет тастыктады. Башкалар бул эмне менен аяктарын күтүп жатышканда, Германия саясий жактан маанилүү жана экономикалык жактан пайдалуу теманы дароо колго алды. Негизи эле Европанын өзүндө абал анчалык деле жарытарлык эмес. Негизги көйгөй – вакцина тартыштыгы. Вакцина ченеминин жетишсиздиги курч, алар үчүн күрөш жаңжалга айланчудай. Буга европалык, тагыраагы, англиялык-швед AstraZeneca вакцинасынын майнаптуулугунун орточо көрсөткүчтөрү да (60 пайыздан бир аз ашык) себеп болду. Америкалык эки — Pfizer жана Moderna вакциналары да натыйжалуулугу жагынан жакшы (95 пайыздын тегерегинде), бирок башка тарабы да бар. Адатта үч жагдайын белгилешет:

1. кымбаттыгы;
2. өндүрүштүк-логистикалык талаптары, даярдоо, сактоо жана ташууну татаалдаштырат;
3. эмдөөнүн коргоо таасиринин узактыгы белгисиз.

Маалымат каражаттары өтө сейрек маалымдаган, бирок болду-болбоду, адамдарды түйшөлткөн дагы бир тарабы бар. Эки препарат тең инновациялык технологиялар менен иштелип чыкканы ырас, бирок узак мөөнөттүү келечекте адамзаттын саламаттыгы үчүн коопсуздугу толук кандуу текшерүүдөн өтө элек. Дал ушул себептен эмдөөдөн көп өтпөй катталган ар бир өлүм саны ушундай резонанс жаратууда. Мындан улам изилдөөлөрдүн бардык баскычтарынан өткөн "Спутник V" вакцинасынын жылдыз жанып чыга келди. Натыйжалуулугу боюнча "Спутник V" америкалык вакциналардан кийинки сапта (91,6 пайыз), бирок алардан кыйла арзан. Сакталышы да экөөнө караганда жеңил жана он жылдап изилденип келе жаткан платформада түзүлгөн. Технологиясынын ынанымдуулугу боюнча россиялык препаратты коргоонун таасири узак экенин белгилөөгө болот. Россиялык окумуштуулардын бул жетишкендиктерине Батыш сук артып, "Спутник Vтин жасалышын" Советтер Союзу тарабынан 1957-жылы алгачкы жасалма спутниктин учурулушуна теңөөдө. Мындай салыштыруу жүргүзгөн германиялык Welt басылмасынын журналисти: "ошондон бери Россия техникалык жаатта Батышты дээрлик эч нерсе менен таң калтыра алган эмес", – деп белгилейт. Атомдук энергетика, гипер үндүү технология, радиоэлектрондук күрөш жана башкалар өңдүү бир катар тармактарда дүйнөлүк лидер болуп келген өлкө туурасында ал ушундай пикирин жарыялаган. Кытай сымал, тышкы атаандаштыкты чектөөсүз өздүк интернет-чөйрөсүн (издөө, почта кызматтары, социалдык медиа, антивирустук сервистер жана башкалар) түзө алган жана алдыда турган өлкө жөнүндө айтат германиялык журналист. "Россия Батышты таң калтырчу технологиялык жетишкендиктери жагынан арттабы?" деген суроо өзүнөн өзү туулат. Же турмуш бет келиштиргенче Россиянын ийгиликтерине көз жумууга тырышып келеби? Мындай аракеттердин жакшы жагы да бар, канчалык басмырлаган сайын каршыңдагы тарап күчтөнүп, күтүлбөгөн жетишкендигин ортого сунат. Зарылдыгы чыкса, жеңип да чыгат.

БИШКЕК, 9-мар. — Sputnik. Сассекс герцогу Гарри менен анын жубайы Меган Маркл америкалык белгилүү алып баруучу Опра Уинфриге берген ачык маеги коомчулукта кызуу талкуу жаратты.

Падышалык үй-бүлө мүчөлүгүнөн баш тарткан Гарри менен Мегандын Си-Би-Эс каналына берген интервьюсун Euronews жазган.

Меган Маркл Опра Уинфриге падышалык сарайдан кысымга учураганын, анын кара терилүү экенине асылгандар болгонун айтып берген.

"Кош бойлуу кезимде абдан көп сөз айтылды. Мисалы, ымыркайдын коопсуздугу үчүн шарт түзүлбөстүгү, ага титул берилбей турганы, керек болсо баланын түсү канчалык кара болуп төрөлөрү дагы талкууланып жатты. Алгач мунун баарын Гарриге айтуудан коркуп жүрдүм. Себеби ага үй-бүлөсү канчалык маанилүү экенин түшүнчүмүн. Жолдошума айта албай, ошол эле учурда мындай кептерди көтөрө албай ортодо абдан чайналдым", — деди герцогиния.

Маркл анын түсү тууралуу үй-бүлө мүчөлөрүнүн кимиси талкуу жаратканын ачык айткан эмес. Ошол эле учурда канайым Елизавета II башкаларга салыштырмалуу ага эң сонун мамиле жасаганын белгилеген.

Ал эми анын жолдошу Гарри жакындары тарабынан түшүнүү жана колдоо болбогондугуна байланыштуу падышалык үй-бүлө мүчөлүгүнөн баш тартууга туура келгенин билдирген. Канзааданын айтымында, анын үй-бүлөсү Мегандын расасын талкуулаган британиялык басылмаларды сындабай койгону абдан капаланткан.

"Үй-бүлөмдөгү бир дагы адам үч жыл ичинде бир ооз сөз айтып койгонго жараган жок. Оор тийди", — деди Гарри.

Меган Маркл үлпөт тойдон кийин эле анын паспорту, айдоочулук күбөлүгү, банктык картасы алынганда барымтага түшкөндөй болгонун айтып бергенин BBC жазды.

"Падышалык үй-бүлөнүн мүчөсү болуп турган кезде жашагым келбей, суицид тууралуу көп ойлонуп калгам", — деген ал.

Учурда жубайлар экинчи ымыркайын күтүп жатышат. Алар АКШнын Калифорния штатындагы Санта-Барбара шаарында жашашат.

Маркл Лос-Анджелесте төрөлүп-өскөн. Атасынын түбү голландиялык болгону менен Ирландияда чоңойгон. Энеси — афроамерикалык.

Учурда британиялык бир катар ЖМКлар падышалык үй-бүлө Меган Маркл менен канзаада Гарринин чуулуу интервьюсуна кандай жооп берүү керектиги боюнча сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатканын жазышууда.